Sapiens Lược sử loài người – một giấc chiêm bao thuật lại hành trình tiến hóa không ngừng nghĩ về căn nhà tạm bợ mang tên vũ trụ, nơi mà nhân loại bé nhỏ đang cư trú như hạt cát trên sa mạc rộng lớn.
Lược sử loài người của Yuval Noah Harari có kết cấu 4 phần lần lượt từ cách mạng nhận thức, cách mạng nông nghiệp, sự thống nhất của loài người đến cách mạng khoa học. Loài người từ một “loài động vật không nổi trội” đến vị trí cao nhất của tầng kim tự tháp, đóng vai bá chủ Trái đất. Có phải bạn sợ cuốn sách sau sẽ như một cuốn giáo khoa khô khan, vô vị, giáo điều về lịch sử, sinh học mà bạn từng học trước đây? Câu trả lời là không. Đó là lí do vì sao Bill Gates ngợi khen hết lời Harari là người kể về lịch sử loài người khiến tất cả mọi người cảm thấy dễ tiếp cận nhất.
Trước khi nghiền ngẫm về “loài động vật không nổi trội” trong cuốn sách này, chúng ta cần nhận thức, homo sapiens nghĩa là gì? Theo nghiên cứu, tổ tiên của chúng ta là loài vượn loại lớn. Loài vượn loại lớn ấy không chỉ là tổ tiên của loài người mà còn cả tổ tiên của các loài tinh tinh, khỉ đột, đười ươi ngày nay. Trong đó, loài sapiens (tinh khôn) thuộc về chi Homo (người). Sau khi Homo floresiensis tuyệt chủng từ 45.000 năm trước, homo sapiens là loài người duy nhất còn sót lại. Do vậy, ta sử dụng thuật ngữ Homo sapiens để chỉ về loài người ngày nay.
13,5 tỷ năm trước vật chất và năng lượng xuất hiện đánh dấu khởi đầu của vật lí, các nguyên tử và phân tử xuất hiện đánh dấu sự khởi đầu của hóa học. Sau đó, vượt qua 9 tỷ năm tiếp theo thì Trái Đất hình thành. Mọi thứ giống như được định sẵn, các loài sinh vật hiện diện, loài Homo sapiens phát triển ở Đông Phi sau đó cách mạng nhận thức đem đến cho con người ngôn ngữ tưởng tưởng phục vụ nhu cầu giao tiếp, trao đổi thông tin, rồi cách mạng nông nghiệp, cách mạng khoa học nhanh chóng thúc đẩy con người vượt ra khỏi Trái Đất. Trong tương lai, liệu thiết kế thông minh có trở thành nguyên tắc của sự sống, Homo sapiens sẽ bị thay thế bằng siêu nhân chăng? Đây chính là vấn đề lớn mà nhân loại đang phải đối mặt được Yuval Noah Harari lột trần thẳng thắn sau lớp áo mang tên văn minh, tiến hóa.
Bởi mỗi một quá trình đều là “cực thịnh tất suy” rồi từ đống tro lụi tàn ấy mà trở nên hồi sinh. Bắt đầu một quá trình mới với tư cách là homo sapiens duy nhất còn lại, ta buộc phải chuẩn bị sẵn sàng cho cái chết tự nhiên xứng đáng thay vì “cái chết nhân tạo” được dự đoán bới các nhà khoa học. Đó là cái chết bởi sự tàn phá môi trường sống, chết bởi bom nguyên tử hạt nhân sau “cuộc hôn nhân giữa khoa học và đế quốc”. Hãy thức tỉnh khỏi giấc mộng tiến hóa vĩnh viễn và nghiêm túc cùng Yuval Noah Harari xem lại nào các homo sapiens cô độc: có phải chúng ta đang dần giết chết chính mình khi tự nhiên không còn đủ sức khỏe mà chăm bẵm Sapiens nữa hay không?
Từ đầu đến cuối trang sách đã hơn một lần Harari cảnh báo về sự tiến hóa quá nhanh của con người so với quy luật, cơ chế đặc thù của tự nhiên. Con người từ vị trí áp chót trong danh sách chuỗi thức ăn đã thực hiện những bước nhảy vọt ngoạn mục. Từ hình ảnh sử dụng công cụ bằng đá đập xương hút tủy biểu hiện cho việc sau khi một con thú hung mãnh săn mồi, khi tất cả các loài động vật khác như chó rừng, linh cẩu nhặt nhạnh ăn thừa đến con người thứ sót lại chỉ là chút xương xẩu còn có thể ăn được. Thời kỳ Đồ đá là số không. Thế nhưng, nếu xét ở một khía cạnh khác, đây chính là thời kì không có ô nhiễm khí hậu, không có thủng tầng ozon, không có thiên tai, hạn hán, lũ lụt, không có mực nước biển dâng cao do con người phá hủy môi trường bằng sản phẩm từ sức mạnh vượt trội của bộ não. Ngay khi một thảm họa toàn cầu xảy ra, như Harari nói chuột và gián sẽ chui ra từng đống đổ nát, phát huy khả năng truyền bá gen. Sau chục triệu năm nữa, loài chuột thông minh sẽ nhìn lại và biết ơn sâu sắc sự chết chóc tự loài người gây nên giống như chúng ta đã từng biết ơn thiên thạch đã làm các loài khủng long tuyệt chủng.
Trong khi các Sapiens đang ngày càng phát triển theo chiều hướng không tuân thủ quy luật tạo hóa, họ tuân thủ hơn các tôn chỉ của ngành công nghiệp hiện đại và chính phủ. Các đế quốc đã chọn sự thoái vị sớm trong hòa bình. Thế nhưng, với hai chính thể gần nhau, sẽ có một kịch bản hợp lí đẩy họ đến chiến tranh trong vòng một năm là một quy luật chủ chốt của chính trị quốc tế. Các Sapiens như tác giả suy nghiệm rằng họ đang di chuyển một cách lo lắng giữa cửa vào của thiên đường và phòng chờ của địa ngục. Một sự kiện ngẫu nhiên nào đó có thể đẩy ra lăn về một trong hai hướng trên mà ta không thể lường trước được.
500 trang sách lược sử về loài người này có thể phần nào giúp chúng ta ăn mừng vì những thành tích chưa từng có trong lịch sử của Sapiens hiện đại nhưng đồng thời cũng đừng quên mất rằng chuột và gián trong thời kì hoàng kim của chúng đang chờ đợi chúng ta cướp đoạt vai trò của Chúa, xỏ chân vào chiếc giày của tự nhiên và tự hủy hoại chính mình.
Danh sách
Thông tin tác giả Yuval Noah Harari
Yuval Noah Harari (sinh ngày 24 tháng 2 năm 1976) là một nhà sử học Israel , chuyên viết về lịch sử thế giới và lịch sử nhận thức của con người. Những cuốn sách của ông xoay quanh khái niệm tự do, ý thức và hạnh phúc.
Những cuốn sách đầu tiên của Harari tập trung vào những gì ông gọi là “cuộc cách mạng nhận thức” đã xảy ra khoảng 50.000 năm trước, khi Homo sapiens thay thế đối thủ Neanderthal, phát triển ngôn ngữ, hình thành xã hội và trở thành kẻ săn mồi hàng đầu, được hỗ trợ bởi cuộc cách mạng nông nghiệp và được thúc đẩy bởi những bước đột phá khoa học và các lý thuyết cho phép gần như kiểm soát môi trường của họ.
Trong những cuốn sách gần đây, ông thận trọng hơn và nghiên cứu hậu quả của một thế giới sinh học trong tương lai, nơi trí tuệ nhân tạo sẽ vượt qua sự sáng tạo của những người tạo ra; Ông dự đoán Homo sapiens sẽ biến mất trong một thế kỷ hoặc lâu hơn.
Tác giả Yuval Noah Harari, một nhà sử học nổi tiếng . Sách của Yuval Noah Harari chủ yếu nghiên cứu về lịch sử thế giới và lịch sử loài người. Ông cũng thường đưa ra các dự đoán, cảnh báo và viễn cảnh của nền công nghệ tương lai và trí tuệ nhân tạo sẽ tác động mạnh mẽ đến loài người như thế nào.
Các tác phẩm cùng tác giả: 21 Bài học cho Thế kỷ 21, Homo Deus: Lược sử tương lai, ….
Một số review từ bạn đọc
Review từ bạn Mai Anh – Goodreads, 2018
“Đọc xong mình thấy có thêm mấy tuổi 🙁
rất khuyến khích
Nhìn lại lịch sử, thấy mình cũng chỉ là một phần vô cùng nhỏ của nhân loại nói chung và người nói riêng. Nhưng nhỏ của một cộng đồng ảo tưởng sức mạnh đã đưa ra các dòng khác nhau về các dòng tuyệt đối khi loại trừ các điều kiện khác nhau về
sự thay đổi tự nhiên. ca ngợi sự phát triển và đi lên của mọi người, bất kỳ cách nào mạng, nào là tăng trưởng nhưng ít khi nào phân tích phần còn lại của con dao 2 sửa chữa.
Ông này viết rất hay, dễ hiểu mặc dù vẫn có nhiều chỗ phân tích hơi dài dòng. 500 page that short is both history of the people also true, vừa mổ xẻ ngang, vừa nhảy từ lục địa chỉ này qua lục địa kia, từ xã hội này đến xã hội kia và những cột mốc đưa người hát một thời kỳ mới.”
Review từ bạn Dieu Thu – Goodreads, 2019
“Xuyên suốt tác phẩm này, từ khi đọc trang đầu tiên đến dấu chấm cuối cùng kết thúc cuốn sách, tôi chỉ có một suy nghĩ: một cuốn sách thật đáng đọc!
Nói về khoa học nhưng không hề khô khan, đằng sau đó là một trái tim nhân ái, một cách nhìn khách quan, và trên hết, một bộ óc vĩ đại. Đây là kiểu sách tôi luôn thích đọc, tác giả cũng sở hữu bộ óc mà tôi luôn muốn có: khách quan và đa chiều, logic nhưng nhân ái, hiểu biết uyên thâm, suy nghĩ sâu sắc, nhưng vẫn hài hước và thú vị. Cuốn sách là sự xâu chuỗi xuyên suốt chiều dài 70.000 năm của homo sapiens, với đầy những biến cố, thay đổi. Mỗi thay đổi lại dẫn đến các cách thích nghi, từ đó thay đổi như một vòng tuần hoàn, càng ngày càng nới rộng vòng ảnh hưởng và tiến hóa (hay là không nhỉ?).
Lịch sử ở đó, tương lai về đâu? Không ai biết. Nhưng nhìn lại dọc chiều dài lịch sử, người ta càng hiểu thêm về thế giới, về nguồn cội, về nhân sinh quan chưa bao giờ thay đổi, và về cái bất biến vĩnh hằng của vũ trụ, dù đã trải qua bao thiên niên kỉ, bao thế hệ, bao sự đổi thay…”
Review từ bạn Viet Nguyen – Goodreads, 2021
““Lược sử loài người” là một cuốn tiểu thuyết lịch sử tóm tắt lại toàn bộ quá trình phát triển nền văn minh nhân loại từ thời kỳ đồ đá cho đến tận thế giới hiện đại ngày nay với thời gian lên đến 70.000 năm, trong một khuôn khổ khoảng hơn 500 trang sách.
Đây là một cuốn sách lịch sử có lối tiếp cận liên ngành, văn phong lôi cuốn và không hề khô khan như những cuốn sách lịch sử được viết cùng thể loại. Những gì “lược sử loài người” mang lại, đó là một góc nhìn hoàn toàn mới mẻ và độc đáo của Harari về loài người tinh khôn Homo Sapiens và những sự kiện xảy ra xung quanh giống người duy nhất còn tồn tại trên trái đất này.
Lược sử loài người có bố cục được chia ra 4 phần chính tương ứng với những dấu mốc quan trọng trong lịch sử loài người, đi từ: cuộc cách mạng nhận thức sang cuộc cách mạng nông nghiệp rồi đến sự nổi lên của các quốc gia thống nhất loài người, và cuối cùng là cuộc cách mạng khoa học công nghệ.
Xuyên suốt cuốn sách Harari đã nêu bật được sự khác biệt giữa loài người tinh khôn với những loài động vật khác – thuộc phần còn lại của thế giới. Những lý do vô cùng thuyết phục để giải thích vì sao người tinh khôn lại có thể vươn lên một cách mạnh mẽ để trở thành bá chủ của cả quả địa cầu.
Đó đơn giản chỉ là khả năng tưởng tượng ra những thực thể không có thật, không thực sự hiện hữu nhưng lại có khả năng gắn kết cộng đồng trên một quy mô lớn, như là các ý niệm về: chúa trời, dân tộc, pháp luật, tiền bạc, chữ viết, nhà nước, công ty…
Nhưng bên cạnh đó, trong “lược sử loài người” Harari cũng đặt vấn đề về cách người tinh khôn đối xử với thiên nhiên, với môi trường sống và ngay cả với các Homo Sapiens với nhau ?”
Review từ bạn Chinh Nguyen – Goodreads, 2017
“Khi đọc xong cuốn sách này, mình đã ước tính được cuốn sách giáo khoa được viết ra như cuốn sách, thì mình đã không chán môn lịch sử như vậy. Dù vậy khi bắt tay viết, mình nhận ra công việc này rất khó vì có quá nhiều điều đáng ghi nhớ, nên ở đây mình chỉ ghi lại những ý quan trọng nhất. Tốt nhất là nên đọc cả vũ trụ để tận hưởng nó.”
Review từ bạn Ha Linh – Goodreads, 2020
“ Một cuốn sách rất thú vị về lịch sử loài người, kết hợp thông tin từ nhiều ngành sinh học, lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị, xã hội; giúp người đọc có một cái nhìn tổng quan về quá trình phát triển của homo sapiens, và đối với cá nhân mình thì bổ sung cho mình rất nhiều kiến thức mà mình chưa biết. Some of mình suy nghĩ về cuốn sách:
- Sách liên kết các nội dung rất tốt, mạch lạc, có tính logic cao. Sách rất nhiều kiến thức nhưng không thấy khô khan, mà giống như đang nghe ai đó trong chuyện, được một thầy giáo tâm huyết giảng bài, truyền đạt một cách hấp dẫn. Nói về logic tính toán, trong quá trình đọc mình xuất hiện rất nhiều câu hỏi, câu hỏi và những câu hỏi này hầu hết đều được giải đáp lần lượt sau đó. That that you can for the setting of the author and the feature to the same, full of the book.
- Có một số người làm dở cuốn sách trộn lẫn giữa các kiến thức khoa học và diễn đàn giải, suy nghĩ chủ quản của tác giả, làm cho người đọc khó phân biệt ở đâu là thông tin đã được kiểm tra, và là ở đâu. giả thiết lập, cá nhân luận. Bản thân mình không gặp vấn đề đó bởi vì các khoa học chứng chỉ thường đi kèm với ngày tháng, NCKH nhóm, giám sát phát hiện; hơn nữa, khoa học xã hội như lịch sử không thể tránh khỏi công việc diễn ra riêng dựa vào tích phân tích của từng người. Trong nhiều trường hợp, mình thấy tác giả đưa ra nhiều trường phái, học thuyết được cân nhắc, sau đó trình bày kết quả của mình.
- Điều khiển mình thích nhất ở cuốn sách là Harari cho mình những góc nhìn khác nhau về những sự kiện xảy ra trong lịch sử dài của các loài người, từ cách mạng nông nghiệp có thực sự giải phóng con người. công việc con người đặc biệt với các loài khác nhau là nhờ vào khả năng cùng tưởng tượng vào một thế giới / nhân vật tưởng tượng, từ đó cấu trúc thành xã hội từng thời điểm. Thế giới và xã hội loài người giống như một cái kính vạn hoa, mà Harari có một hệ thống để đưa ra một cách nhìn riêng biệt rất có hệ thống của ông, rất thú vị, thậm chí là có phần gây tranh cãi. Điều khiển cực khi đọc xong là mình rất tò mò, khám phá những góc quay, những chi tiết khác của cái kính vạn hoa đó, để có thể hình thành góc nhìn riêng cho bản thân mình.
- Văn phong cực kỳ sắc màu. Tuy là sách phi hư cấu nhưng cách dùng từ, chơi chữ của Harari rất xuất sắc, có thể hiện ra “đanh đá ‘(sassy) có chiều sâu của người viết.”
Trên đây là thông tin sơ lược và review của một số bạn đọc về sách Sapiens- Lược sử loài người
Nếu bạn muốn xem thêm thông tin chi tiết, hoặc đặt mua sách, bạn có thể ghé thăm Tiki theo link ở đây hoặc Shopee theo link ở đây hoặc Kim Đồng
Tổng hợp bởi Thu Thủy